بناي زيباي تئاتر شهر به شکل دايره و بر اساس طرحي از علي سردارافخمي است. اين ساختمان با نظارت مهندسي سردار افخمي، در طول پنج سال، در محلي که پيش‌تر کافه شهرداري خوانده مي‌شد، ساخته شد و در سال 1350 گشايش يافت.[کتاب معماري معاصر ايران]
تئاتر شهر پيش از انقلاب ابتدا زير نظر راديو و تلويزيون اداره مي‌شد، سپس تحت نظارت اداره فرهنگ قرار گرفت و پس از انقلاب نيز وزارت فرهنگ و ارشاد سرپرستي آن را برعهده گرفت. طراح کل اين اثر فرح پهلوي است.
تئاتر شهر همچنين، داراي يک کتابخانه تخصصي هنر است که هنرمندان، متخصصان و دانشجويان تئاتر و هنرجويان کارگاه‌هاي نجاري و خياطي از آن استفاده مي‌کنند.
سالن‌ها
مجموعه تئاتر شهر که در ابتدا تنها براي اجرا در تالار اصلي ساخته شده بود درحال حاضر با پنج تالار فعاليت ميکند.
سالن اصلي (گنجايش 579 نفر)
سالن چهارسو (گنجايش 120 الي 400 نفر که تغيير حجم دکور و صحنه امکان تغيير گنجايش را مي‌دهد)
سالن قشقايي
سالن سايه
کارگاه نمايش
مجموعه تئاتر شهر داراي دو سالن ديگر به نام‌هاي تالار کوچک و تالار شماره دو است که طي چند سال اخير به دليل نياز به تعمير تعطيل شده و تاکنون اقدامي براي بازگشايي شان صورت نگرفته است.
کافه ترياي سالن اصلي و همچنين کافه ترياي سالن چارسو نيز گهگاه ميزبان اجراي نمايش‌ها و يا محل برگزاري نمايشنامه خواني بوده است.
ساختمان‌هاي مشابه
طرح تئاتر شهر شباهت ظاهري خيره‌کننده‌اي به ساختمان «تالار بکمن» در انستيتو تکنولوژي کاليفرنيا دارد.
تئاتر شهر بعد از انقلاب
تاتر شهر بعد از انقلاب زير نظر وزارت ارشاد اسلامي و مديريت تاتر شهر را مدير کل هنرهاي نمايشي که خود با حکم معاون هنري وزير ارشاد منصوب شده به عنوان مدير معرفي و حکم او را ابلاغ ميکند .
حال بخش معرفي تئاتر شهر در سايت رسمي اش:
تئاتر شهر تهران به عنوان مهمترين مرکز تئاتر حرفه اي ايران و استوانه استوار معماري شده تئاتر ميهن اسلامي و کعبه آمال و آرزو هاي اهل تئاتر است.
مرکزي که به مدد اهل تئاتر و برنامه ريزي مديران روز به روز در مسير تحول و پويايي هنر نمايشي به حر کت پوياي خود ادامه مي دهد .
آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران زبان زد خاص وعام است و به عنوان تنها مرکز تئاتر حرفه اي کشور مشهور شده است و اهل فرهنگ و هنر براي اين ساختمان قديمي و ويژه ارزش و جايگاه بخصوصي و ويژه اي قايل هستند ساختماني است مدور و استوانه اي زيبا در محلي که در امتداد يکي از قديمي ترين خيابان هاي شهر تهران و در تقاطع دو خيابان انقلاب و ولي عصر( عج) در ضلع غربي پارک دانشجو در چهار راه وليعصر بنا شده است . مکاني که بهترين و زيباترين آثار نمايشي حرفه اي تئاتر ايران توسط کارگردانان و هنرپيشه هاي معروف اين سرزمين اسطوره اي در تالارهاي نمايشي آن به صحنه رفته است . گفته مي شود که تئاتر شهر تهران شباهت ظاهري بسياري با ساختمان تالار ” تئاتر بکمن” در محل ” انستيتو تکنولوژي ” کاليفرنياي کشور آمريکا دارد به طوري که شباهت ها درمعماري وساخت آن اين دو مرکز را دو قلوي معماري تئاتري ناميده اند . اما درگذشته نه چندان دور در محل آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران معروف شده است محلي به نام ” کافه شهرداري ” قرار داشت که يکي از مهم ترين تفرجگاه هاي مردم پايتخت در روزگار خود بود و تا سال هاي سال نام آن بر سر زبان هاي پايتخت نشينان جاري بود . گفته شده است که در اين محل عصر پنج شنبه و جمعه ها بازي سازان و نمايشگران ، سيرک بازان و معرکه گيران جمع مي شدند تا از هنرنمايي آنها تهراني ها اوقات فراغت خود را پرکنند و براي لحظاتي از دغدغه هاي روزانه به دور باشند . کافه شهرداري در اواخر دهه 1330 و اوايل دهه 40 يکي از مهمترين پاتوق هاي روشنفکراني چون ” فروغ فرخزاد ” و “جلال آل احمد “،” دکتر سعيد نفيسي ” و ده ها متفکري بود که بعدها عرصه هاي مختلفي از فرهنگ و هنر اين کشور را رقم زدند . گفته شده است که در اوايل دهه 40 خورشيدي گروهي نمايشي به فکر افتادند تا براي تهران يک سالن آمفي تئاتر دست و پا کنند و بعدها همين تفکر احداث سالن نمايشي براي پايتخت نشينان گسترش يافت تا اينکه بالاخره کلنگ احداث مجموعه تئاتر شهر تهران در سال 1346، در محل کافه شهرداري به زمين زده شد . طراحي اين ساختمان به عهده شخصي به نام”اميرعلي سردار افخمي” يکي از نام آورترين معماران ايراني در دهه 50 است . افخمي از شاگردان استاد ” هوشنگ سيحون ” بود و استاد سيحون و افخمي را از بنيان گذاران جريان معماري پيشروي ايران در زمان خود مي دانند . مجموعه تئاتر شهر که در ابتدا تنها براي اجراي در تالار اصلي ساخته شده بود درحال حاضر از پنج تالار تشکيل شده است . تالار هاي اين مجموعه عبارتند از : “تالار اصلي”،” تالار چهارسو” ،” تالار قشقايي “، “تالار سايه” و “کارگاه نمايش” که چهار تالار آن در طبقه همکف و زيرزمين اين ساختمان و بناي تاريخي قرار دارد .
تالار اصلي : تالار اصلي مجموعه تئاتر شهر با گنجايش 579 نفر داراي تمامي تجهيزات لازم براي يک سالن تئاترحرفه اي شامل : صحنه گردان الکتريکي ، آسانسور دکور، سيستم آويزهاي بالا رونده براي دکور، دهانه متحرک صحنه، پرده و امکانات سينمايي و دستگاه هاي کنترل کننده است . ورودي سالن اصلي نيز داراي دو درب با پوشش آتيک است تا از ورود صداي سالن انتظار به سالن نمايش جلوگيري کند. مجموعه تئاتر شهر علاوه بر تالارهاي نمايش ذکرشده ، داراي سالن انتظار و قسمت هاي پذيرايي کافه تريا ، بوفه ، کتابخانه ، مرکز اسناد ، کتابفروشي و بخش هاي اداري است. همچنين علاوه بر فضاهاي سرپوشيده، محوطه باز اطراف بنا در مجاورت خيابان ولي عصر، پارک دانشجو و خيابان انقلاب نيز بخشي از مجموعه تئاتر شهر محسوب مي شوند . دور اين ساختمان مدور ، ستون هاي قرينه به سبک ستون هاي تخت جمشيد طراحي شده است که باعث مي شود ساختمان شباهت زيادي با خيمه داشته باشد. همچنين در بالاي ساختمان گنبد نيم مدوري طراحي شده است که يادآور ” برج طغرل” و معماري دوره ايلخانيان است . شايد مهم ترين ويژگي تئاتر شهر در پلان دايره اي شکل آن باشد. اين پلان ترکيبي از معماري ” يونان” و “روم ” قديم و بناهاي مربوط به نمايش ، مانند” پانئوم “و “کلوزيوم” است . گفتني است اينگونه پلان ها در زمان ناصرالدين شاه قاجار وارد معماري ايران شده است. پس از سفر ناصرالدين شاه به فرانسه و انگليس و ديدن سالن هاي نمايش و اپراي اين شهرها، شاه قاجار دستور ساخت تکيه دولت را به شکل دايره اي، مانند سالن اپراي پاريس مي دهد در معماري تئاتر شهر نيز همچون ديگر معماري هاي پيش از سال هاي 1346 در استفاده از آجرنما و ترکيب آن با کاشي فيروزه اي و سبز و همچنين بکار گيري عناصر تزييني آجري، باعث ايجاد حس نزديکي و آشنايي با بناي ديگر ايراني شده است . در ساختمان تئاتر شهر ترکيبي جالب از کاشي و آجر به کار رفته است ترکيب کاشي به شکل انتزاعي و استفاده از آجر بر جسته که در دوره هاي مختلف تاريخي به ويژه در دوره ايلخانيان وجود داشته، در اين مجموعه بکار رفته است. در واقع فضاهاي داخلي اين بنا با پيچ و خم هاي حاصل از پيروي طرح از هندسه غالب، حالت رمز و راز گونه به خود گرفته و گويي فرد را در هزار توي خود اسير کرده، آن چنان که ويژگي هنر است . ساختمان تئاتر شهر در روز هفتم بهمن 1351 با روي صحنه رفتن نمايش معروف ” باغ آلبالو” نوشته آنتوان چخوف روسي و به کارگرداني ” آربي آوانيسان ” و با بازي “داريوش فرهنگ” ،” سوسن تسليمي” ،” مهدي هاشمي” ،” فهيمه راستکار” و” پرويز پورحسيني” به عنوان مدرن ترين سالن تئاتر تهران افتتاح شد .
اين مجموعه در آغاز فعاليت، توسط سازمان جشن هنر شيراز اداره مي شد که بعدها اين وظيفه به راديو و تلويزيون واگذار شد. در حال حاضر سرپرستي اين مجموعه به عهده وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامي مي باشد و مرکز هنرهاي نمايشي به عنوان متولي فعاليت هاي تئاتري در ايران مسئوليت اداره اين مجموعه را برعهده دارد. مجموعه تئاتر شهر کعبه آمال اهالي تئاتر ايران در عرصه اجرايي هنر نمايشي است علاوه بر فضاهاي سرپوشيده، محوطه باز اطراف بنا در مجاورت خيابان انقلاب، پارک دانشجو و خيابان وليعصر (عج ) نيز بخشي از مجموعه تئاتر شهر محسوب مي شوند . دور اين ساختمان مدور ، ستون هاي قرينه به سبک ستون هاي تخت جمشيد طراحي شده است که باعث مي شود ساختمان شباهت زيادي با ” خيمه ” و نهايتا معماري ايراني و اسلامي نيز داشته باشد.
درباره این سایت